در گفتگو با حجت الاسلام نبویان مطرح شد

سیاست وزارت خارجه در تغییر واژه تفاهم با توافق چیست؟/ نطفه توافق برای توافق در ژنو بسته شد/ هر سند تعهدآوری باید به تصویب مجلس برسد؛ نمایندگان این بارحتما ورود می کنند!

در جلسه غیرعلنی مجلس آقای ظریف به نمایندگان گفت که خود ما در جریان مذاکرات گفتیم که فردو را نمی خواهیم. نمی خواهیم در فردو غنی سازی کنیم. یعنی فراتر از تعهدات ژنو خود مقامات وزارت خارجه دستور دادند کل فردو تعطیل بشود. یا در موضوع ذخایر اورانیوم. زمانی که این تیم به مذاکرات هسته ای رفت ، ایران بیش از ۸ هزار و چهارصد کیلوم گرم ذخیره اورانیوم ۵ درصد داشت ، اما فراتر از توافق ژنو، طرف ایرانی خود مقدار ذخایر اروانیوم را کاهش داده است و در حال حاضر به حدود ۵ هزار و ۷۰۰ کیلوگرم رسیده است.

 خلق عبارت تفاهم سیاسی به منظور توجیه کردن دو مرحله ای شدن توافق نهایی.سیاست  جدید تیم هسته ای دولت که خانم مرضیه افخم روز چهارشنبه در نشست خبری خود با خبرنگاران از آن رونمایی کرد. در حالی که پیش از این سخنگوی وزارت خارجه کمتر در موضوعات هسته ای ورود کرده و در پاسخ به خبرنگاران با اظهارات کلی موضع گیری می کرد با این حال در نشست اخیر با خبرنگاران با به کارگیری از واژه تفاهم سیاسی، تاکید کرد که تیم هسته ای پیش از توافق ، یک تفاهم سیاسی را انجام میدهند تا شرایط برای دستیابی به توافق نهایی مهیا شود. درواقع خانم افخم با پاک کردن صورت مساله، و جابجایی کلمه تفاهم با توافق، به صورت تلویحی تاکید کرد که سیاست تیم مذاکره کننده هسته ای همان دو مرحله ای کردن توافق است هر چند که از سوی مقامات دولتی این سیاست نام «تفاهم – توافق» گرفته است. کارشناسان عقیده دارند که این تغییر الفاظ ، تغییر در محتوای مذاکرات ایجاد نمی کند کشورهای غربی به ویژه آمریکا در همین قالب نیز به همان اهداف دو مرحله ای شدن توافق نهایی دست پیدا می کنند. در همین رابطه با حجت اسلام نبویان ، نماینده مردم تهران در مجلس گفتگو کردیم تا نظر او را درباره اهداف مسئولان وزارت امور خارجه در تغییر لفظ توافق با تفاهم جویا شویم.

***

خانم افخم در نشست اخیر خود با خبرنگاران، مطرح کردند که تیم هسته ای ایران به دنبال دستیابی به توافق در یک مرحله است ، اما بلافاصله تاکید کردند برای اینکه این توافق حاصل بشود باید قبل از آن یک تفاهم سیاسی صورت بگیرد؟ نظر شما درباره این اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه چیست؟

من از اظهارات روز چهارشنبه خانم افخم درباره موضوع مذاکرات هسته ای بسیار متعجب و متاسف شدم. اجازه بدهید در ابتدا من به فرمایشات اخیر رهبر معظم انقلاب اشاره ای بکنم.

مقام معظم رهبری و مردم ایران با شناختی که از دشمن و اقداماتی که علیه ایران انجام داده و می دهند و مشکلاتی که برای کشور ایجاد کرده بسیار طبیعی است که به آنها اعتماد نداشته باشند.مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیر در دیدار فرماندهان نیروی هوایی ارتش در دفاع از حقوق مردم به ۲ موضوع مهم اشاره کردند. 

ایشان در بخشی از فرمایشات خود گفتند که نتیجه مذاکرات هسته ای باید لغو تمامی تحریم ها باشند و تلاش آقای ظریف و تیم همراه وزیر خارجه باید این باشد که اگر توافق صورت گرفت باید نتیجه آن از بین رفتن تمامی تحریم ها علیه ایران باشد. 

در واقع رهبری انقلاب درباره موضوع تحریم ها به دو مساله اشاره داشتند، همه تحریم ها، شامل تحریم های فرمان اجرایی رئیس جمهور آمریکا، تحریم های کنگره، شورای امنیت ، اتحادیه اروپا باید لغو شود، نه اینکه تعلیق شود یا به صورت زمان دار و چندماهه کنار گذاشته شود، باید همه تحریم ها به صورت کامل لغو شود. 

این مساله جز حقوق مردم است و نمایندگان مجلس هم کوتاه نمی آیند. علاوه بر این یکی از ترفندهای طرف مقابل این بود که توافق نهایی را یک توافق دو مرحله ای بکند. در مرحله اول چه چیز مورد توافق قرار میگرد؟ اصل توافق، یعنی در مرحله اول توافق کنیم که در آینده توافق کنیم. یعنی درست همان چیزی که در توافق ژنو اتفاق افتاد.

 

 

یعنی در توافق ژنو این موضوع اتفاق افتاده است؟

بله، به توافق ژنو توجه کنیم می بینیم همین اتفاق افتاده است. 

در توافق ژنو یک گام اول مشخص شده که به تعهدات ایران به صورت جزیی و مشخص اشاره شده است. در نتیجه آن، فردو را تعطیل کردند، سه چهارم نطنز را تعطیل کردند، ساخت و ساز اراک را متوقف کردند ، برنامه غنی سازی هم متوقف شد و تولید سانترفیوژ هم تعطیل و امتیازات و تعهدات دیگر. حتی این حق را به آمریکا دادیم که شما باید برای نیاز عملی ما تصمیم بگیرید. در مذاکرات بعدی عقب نشینی‌های بیشتری هم صورت گرفت کل تاسیسات فردو تعطیل شد.

در جلسه غیرعلنی مجلس آقای ظریف به نمایندگان گفت که خود ما در جریان مذاکرات گفتیم که فردو را نمی خواهیم. نمی خواهیم در فردو غنی سازی کنیم. یعنی فراتر از تعهدات ژنو خود مقامات وزارت خارجه دستور دادند کل فردو تعطیل بشود. یا در موضوع ذخایر اورانیوم. زمانی که این تیم به مذاکرات هسته ای رفت ، ایران بیش از ۸ هزار و چهارصد کیلوم گرم ذخیره اورانیوم ۵ درصد داشت ، اما فراتر از توافق ژنو، طرف ایرانی خود مقدار ذخایر اروانیوم را کاهش داده است و در حال حاضر به حدود ۵ هزار و ۷۰۰ کیلوگرم  رسیده است.

این در حالی است ذخیره اورانیوم ایران به دلیل مسائل استراتژیک نباید به زیر ۵ هزار کیلوگرم بیاید ولی برنامه آمریکا این است که این ذخایر را به ۵۰۰ کیلوگرم برساند. 

اعضای تیم هسته ای درباره موضوع ذخایر اورانیوم این تعهد را هم داده اند که بعد از توافق ژنو، هر چه اورانیوم تولید می شود، بلافاصله به سوخت یا اکسید تبدیل کنند و حتی یک گرم به ذخایر اورانیوم اضافه نکنند. 

از موضوعات دیگری که باید توجه کرد برنامه آمریکا برای کاهش تعداد سانتریفیوژ ایران است.ما برای آنکه بتوانیم سوخت نیروگاه بوشهر را تامین کنیم نیاز به چرخش حداقل ۵۵ هزار سانتریفیوژ داریم. در حال حاضر ایران ۱۹ هزار سانتریفیوژ دارد که از این تعداد ۹ هزار سانتریفیوژ می چرخد. با این حال آمریکایی ها می گویند ایرانی در بهترین شرایط می تواند ۶ هزار سو تولید کنند یعنی معادل حدود ۵ هزار سانترفیوژ IR-۱ . در ژنو علاوه بر تعهداتی که در گام اول تیم ایرانی به صورت مشخص و جزیی و دقیق پذیرفت ، در گام دوم قبول کردند که به موضوع موشکی ایران در قالب شورای امنیت پرداخته بشود. تیم هسته ای ما، آقای ظریف، آقای عراقچی، آقای روانچی و ... باید پاسخگو باشند، باید به آیندگان پاسخ بدهند و آیندگان درباره عملکرد آنان قضاوت خواهند کرد. 

موضوع موشکی ما، اصلا قابل بحث در مذاکرات نیست که حالا طرف مقابل با توجه به بندی که در توافق ژنو درباره پرداختن به قطعنامه های شورای امنیت آمده، طلبکارانه موضوع موشکی را در مذاکرات مطرح می کند .

 

در کدام بخش از توافق ژنو به موضوع دو مرحله ای شدن یا چند مرحله ای شدن توافق نهایی اشاره شده است؟

در گام نهایی توافق ژنو (بعد از گام اول و گام میانی) تیم ایرانی در قالب یک توافق کلی پذیرفت طی یک سال آینده به توافق جامع برسیم. یعنی سوم آذر سال گذشته و در قسمت گام نهایی توافق ژنو، برای رسیدن به توافق، توافق کردیم.

بعد از اتمام این زمان، طرفین برای هفت ماه دیگر ، یعنی تا اواخر تیرماه سال ۹۴ توافق ژنو را تمدید کردند.یعنی توافق کردند که تا ۴ فروردین یا ۱۱ فروردین به یک توافق کلی دست پیدا کنند؟ خب این یعنی چه؟ تیم مذاکره کننده باید بیاید توضیح بدهد این همه پیچیدگی در جریان مذاکرات برای چه دارد اتفاق می افتد؟ توافق بکنند درباره اینکه بعدا توافق بکنند؟

مگر در سوم آذر سال گذشته توافق نکردند که در آینده توافق بکنند؟ بار دیگر هم به دنبال آن هستند که توافق بکنند که در آینده توافق بکنند. واقعا این تعجب آور نیست؟نکته بعدی و تاسف برانگیز آنکه طرف ایرانی از مقامات آمریکایی کی هفته وقت گرفته است که اگر ۴ فروردین به توافق نرسیدیم یک هفته دیگر وقت وجود داشته باشد تا یک توافق یا به قول تیم وزارت خارجه تفاهم سیاسی صورت بگیرد. 

 

هدف آمریکا از دو مرحله ای کردن توافق نهایی چیست؟ 

برنامه آمریکا آن است که پس از تفاهم اولیه و مشخص کردن حدود تعهدات و اختیارات ایران، در فرصت باقی مانده تا پایان ژوئن درباره خطوط قرمز ایران چانه زنی بکنند و بیشتر از ایران امتیاز بگیرند.

سئوال ما از اعضای تیم هسته ای این است که پس از توافق اولیه سیاسی - کلی، که حالا اسم دیگری مثل تفاهم روی آن گذاشتند قرار است درباره چه جزییاتی صحبت بشود؟ قرار است درباره چه موضوعاتی مذاکره بشود؟

آمریکایی ها به دنبال آن هستند پس از حصول توافق سیاسی ، درباره کاهش بیشتر تعداد سانترفیوژها درباره تحریم ها چانه زنی کنند. خب در آن شرایط چه اتفاقی می افتد، تیم ایرانی یک تفاهم یا توافق اولیه انجام داده است و تعهداتی را نقدا به طرف مقابل داده ، در سه ماه باقی طرف غربی با تفسیرهای که از بندهای توافق اولیه میکنند به حقوق ملت ایران بیشتر دست اندازی می کند.

 

مجلس شورای اسلامی و نمایندگان چه نقشی در جلوگیری از تضییع حقوق مردم ایران می توانند داشته باشند؟ 

طبق قانون اساسی ، هرگونه قرارداد و تفاهم بین المللی باید به تصویب مجلس برسد. آذر سال گذشته در ژنو برای آنکه توافق هسته ای نیازی به مصوبه مجلس پیدا نکند با تغییر نام، به گونه ای به دنبال دور زدن مجلس و نمایندگان بودند ، اما همانگونه که گفتم هرگونه قرارداد و تفاهم برای کشور باید به تصویب نمایندگان برسد. طبق تفسیر شورای نگهبان که بسیار روشن است آمده که هرگونه تفاهم تعهدآور باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و مطمئنا مجلس در مواجهه با توافقات احتمالی آتی از این حق خود استفاده می کنند. با مشخص شدن ابعاد توافق ژنو برای نمایندگان، مجلس مصمم است که هر توافقی در موضوع هسته ای را به بررسی بگذارد و در صورت آنکه در جهت منافع کشور بود به تصویب برساند. 

با این حال انتظار می رود تیم مذاکره کننده ایران توصیه های رهبر مظعم انقلاب را پذیرا باشند و فرصت جبران خطاهای خود را از دست ندهند. تکرار بر مواضعی که اشتباه بودن آن ثابت شده و به منافع ملی کشور آسیب زده است، با واکنش جدی مردم و نمایندگان مواجه می شود. 

تیم مذاکره کننده باید بداند این مسائل جز منافع ملی ایران است و نباید از کنار آن به سادگی عبور کنند، ملت ایران در برابر فشارها و تحریم ها ایستادگی کرده است که عزت خود را حفظ بکنند حال در جریان مذاکرات اگر منافع ملی همانند توافق ژنو نادیده گرفته شود چگونه می خواهند پاسخگوی مردم و مجلس و آیندگان باشند. 

خانم افخم باید دقت کند، در انتخاب کلمات ، در محتوای کلماتی که به کار می برند باید توجه داشته باشند البته یک حرفی را به ایشان گفته اند بگو و او هم گفته است با این حال اینطور نیست که با تغییر لفظ، آن هدف نیز تغییر پیدا کند. 

حالا برخی افراد دیدند مقام معظم رهبری از حقوق ملت کوتاه نمی آیند و تاکید دارند بازی دو مرحله ای – چند مرحله ای شدن تمام شوند با لفاظی می توانند همان شرایط قبلی را پیش ببرند، واژه را عوض کنند و همان کار را انجام بدهند، هرچند همانگونه که گفتم مردم و نمایندگان مجلس دیگر اجازه نایدیده گرفته شدن حقوق هسته ای را نمی دهند.